پوست یکی از وسیع ترین بافت های بدن است. ساختار پوست به دلیل وسعتی که دارد بسیار پیچیده می باشد. به طور کلی چهار عامل بر روی پوست تاثیر می گذارند که عبارتند از: وراثت، محیط، سن و عامل مراقبت از پوست.
پوست خوب باید نرم، لطیف، بدون لک بوده و رنگ آن یکنواخت باشد.
پوست بدن در حدود ۴ کیلوگرم وزن دارد. کف دست و پا ضخیم ترین قسمت پوست است و صورت نازک ترین قسمت پوست میباشد و پوست بسته به جایی که روی بدن شما قرار می گیرد، ضخامت آن متفاوت است. ضخامت پوست شما به سن و جنس شما نیز بستگی دارد. افراد مسن، معمولاً پوست نازک تری نسبت به افراد جوان دارند و مردان معمولاً پوست ضخیم تری نسبت به زنان دارند.
جزء اصلی سطح پوست را یک پروتئین فیبروز محکم به نام کراتین تشکیل می دهد. کراتین در موها و ناخن ها هم وجود دارد. پوست تشکیل یک سد بسیار موثری را در مقابل ورود میکروب ها و مواد مضر به داخل بدن می دهد، اما اثر محافظتی آن هنگامی بیشتر است که سطح پوست سالم باقی بماند.
پوست ما به شیوه زندگی ما واکنش نشان میدهد. در طی روند پیری، پوست چروکیده شده و خاصیت ارتجاعی آن کمتر میشود، همچنین پوست می تواند رنگ خود را تغییر دهد. در برخورد مستقیم با نور خورشید، اپیدرم و درم ملانین بیشتری تولید میکنند. ملانین، رنگدانه ای است که تشعشعات مضر اشعه ماوراء بنفش را فیلتر میکند و افزایش ملانین باعث تیره شدن پوست میشود.
ساختار پوست
پوست از سه لایه مختلف تشکیل شده است:
- لایه بیرونی (اپیدرم)
- لایه میانی( درم)
- عمیق ترین لایه بافت زیر جلدی (هیپودرم)
۱-لایه بیرونی (اپیدرم):
از یک لایه خارجی مرده (سلولهای شاخی) که حاوی مواد چربی مخصوصی هستند تشکیل شده است. پایین ترین قسمت اپیدرم، لایه مالپیگی نام دارد. این لایه به طور مرتب تقسیم شده و در صفحه ای به موازات قشر سطحی، لایه تازهای میسازد. اپیدرم از ورود باکتریها به قسمت اصلی پوست جلوگیری می کند و بدن را در مقابل جراحت های فیزیکی ایمن می سازد. از آنجایی که سلولهای این قسمت مرتب از بین میرود و جایگزین میشوند، شکل ظاهری پوست را همیشه با طراوت و تازه جلوه می دهند.
۲-لایه میانی(درم):
درم لایه حقیقی پوست بوده و شامل پروتئین رشته ای (کلاژن) است. درم بافت الاستیک و خیلی محکمی است که با مقدار زیادی از رگ های خونی تغذیه می شود. رشتههای عصبی، غدد چربی و عرق و ریشه مو نیز در درم وجود دارند. درم همچنین حاوی گیرنده هایی است که فشار (گیرنده های مکانیکی)، درد (گیرنده های درد)، گرما (گیرنده های حرارتی) را تشخیص می دهند.
۳-عمیق ترین لایه پوست، بافت زیر جلدی (هیپودرم):
هیپودرم، از نظر فنی بخشی از پوست نیست. اما به چسبیدن پوست به استخوانها و ماهیچه ها کمک می کند. هیپودرم نیز اعصاب و خون رسانی به پوست را تامین میکند. هیپودرم حاوی منبع مطمئنی است که عمدتاً چربی، بافت همبند و الاستین است که یک پروتئین کشسان است که به بافت ها کمک می کند، پس از کشش به شکل طبیعی خود بازگردند. لایه چربی به عنوان محافظ عمل میکند و استخوانها و ماهیچهها را پوشش می دهد.
عملکرد های پوست
- پوست یک پوشش بیرونی پایدار اما انعطاف پذیر است که به عنوان یک مانع عمل میکند و از بدن شما در برابر چیزهای مضر در دنیای بیرون مانند رطوبت، سرما، اشعه خورشید و همچنین عوامل بیماری زا، میکروب ها و مواد سمی محافظت می کند.
- پوست نقش مهمی در تنظیم دمای بدن دارد. مثلاً به هنگام گرما با عرق کردن و گشاد کردن رگ های خود، شما را خنک کرده و در سرما همین رگها تنگ می شوند تا مانع از دست رفتن حرارت درونی بدن گردند.
- ذخیره لیپید ها (چربی ها) و آب.
- ایجاد حس از طریق انتهای عصبی که دما، فشار، لرزش، لمس و آسیب را تشخیص می دهد.
- کنترل از دست دادن آب با جلوگیری از خروج آب توسط تبخیر.
- ایجاد مقاومت در برابر آب، با جلوگیری از شستشوی مواد مغذی از پوست.
کلام آخر
در این مقاله سعی شد تا به شناخت پوست و بررسی ساختار پوست بدن انسان و کارکرد آن پرداخته شود و همانطور که پیشتر اشاره شد، پوست بهعنوان یکی از مهمترین اندامهای بدن، نقشی کلیدی در حفظ سلامت و زیبایی ایفا میکند و مراقبت از پوست ، بدون توجه به نوع پوست، اهمیت ویژهای دارد. با این حال، برخی انواع پوست، مانند پوست چرب، به دلیل حساسیت بیشتر و استعداد بالاتر در تولید سبوم، نیازمند توجه و مراقبت بیشتری هستند تا از مشکلاتی همچون بروز آکنه و سایر عوارض مرتبط جلوگیری شود. استفاده از محصولات مناسب و رعایت اصول بهداشتی میتواند گام مؤثری در حفظ سلامت این نوع پوست باشد.